خلاصه درس اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام

خلاصه درس اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام

فهرست:

اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام

اصول مديريت اسلامي و الگوهاي آن
نقش زمان و مكان در فهم و تحقق دين

نقش ديدگاه ولايت فقيه در فهم و تحقق دين

مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

زمينه‌هاي اصلاح مديريت

حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

راههاي تأثير وحي بر علوم بشري

سير كلي مباحث و مراحل مقدماتي پژوهش در قرآن

اصل اول عدم تقدم بر خدا و رسول

اصل دوم   آخرت گرايي

آثار سوء عدم آخرت‌گرايي

شاخص‌هاي نظام اسلامي در مسير آخرت‌گرايي

اصل سوم  اصل وحدت و هماهنگي

اصل چهارم  اعمال مديريت بر اساس اختيار نيروها

اصل پنجم  اعمال مديريت بر اساس بصيرت نيروها

نمونه‌هاي اعمال مديريت

مقدمه اول خلاصه درس اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام

1-نقش زمان و مكان در فهم و تحقق دين

2-نقش ديدگاه ولايت فقيه در فهم و تحقق دين

مقدمه دوم خلاصه درس اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام 

1- مدیریت از دیدگاه قرآن ومعصوم(ع)

2- دین اسلام و علم

زمينه‌هاي اصلاح مديريت

قبض و بسط معرفت ديني

اثر وحی بر عقل و تجربه و عرفان بشری

مقدمه سوم خلاصه درس اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام

1- مبانی پژوهش در قرآن

2- منابع تحقیق در مدیریت اسلامی

اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن

1. اصل عدم تقدم بر خدا و رسول
2. اصل آخرت گرایی

شاخصهای نظام اسلامی در مسیر آخرت‌گرايي

3. اصل وحدت و هماهنگی
4. اصل اعمال مدیریت بر اساس اختیار نیروها
5. اصل اعمال مدیریت بر اساس بصیرت نیروها

نتیجه گیری

الگویی برای شناخت مدیریت اسلامی

الگوی مدیریت اسلامی

تحقق دین در جامعه

نتیجه گیری خلاصه درس اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام
مدیریت مبتنی بر رهنمودهای اسلام و قرآن

اصل شرح صدر

اصل رعایت اهلیت

اصل تبعیت و اطاعت

اصل تفویض اختیار و مسئولیت خواهی

اصل انضباط و جدیت

اصل تصمیم گیری

اصل پایبندی به عهد و پیمان

اصل عدم احتجاب

اصل برپا داشتن حق و عدل

ازمون خودسنجی با پاسخ

منابع

بخش هایی از بسته درسی اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام

اصول مديريت اسلامي و الگوهاي آن
نقش زمان و مكان در فهم و تحقق دين

هر موجودي در عالم طبيعت موجودي زماني – مكاني است. پس براي مطالعه وجه مادي هر پديده بايد به زمان و مكان آن پديده عنايت نمود، از اين رو توجه به زمان و مكان در درك شأن قرآن و سنت معصوم(ع) از حيث چگونگي صدور ،‌ ويژگيها و چگونگي فهم و عمل به آنها بسيار ضروري مي‌باشد

الف : فهم قرآن

1. مطالعه تاريخ صدور قرآن و كتابت و آموزش و كيفيت جمع‌آوري و تدوين آن
2. توجه به ويژگي نظارت قرآن بر نهضت اسلامي پيامبر(ص) در عين ابدي بودن آن
3. توجه به امر مكي و مدني بودن آيات، ما را به دو دوره، دوره قبل از حكومت اسلامي و دوره بعد از حكومت اسلامي

دوره اول : دوره كادرسازي و تربيت نيروهاي مكتبي كارآمد

دوره دوم : دوره تشكيل حكومت و بكارگيري نيروها و چگونگي اداره نظام اسلامي

4. توجه به ترتيب نزول آيات و سور ، شأن نزول و شأن جَري و تطبيق در آيات فضاي اجتماعي زمان نزول آيات و جو بين‌المللي زمان نزول آيات ما را با حقايق مكنون بسياري در امر مديريت و رهبري و فهم و اجراي وحي الهي آشنا خواهد نمود.
5. توجه به ويژگي تربيت اعتقادي و معنوي نيروها و مراحل آن در دوره اول و نزول تدريجي حجم كثيري از آيات احكام عبادي، اجتماعي، سياسي و حكومتي در كنار آيات اعتقادي، اخلاقي و تربيتي، در دوره دوم، سياستگزاريهاي خرد و كلان الهي و نحوه مرحله‌بندي روند اجتماعي در مسير حركت بر اساس ارزشهاي الهي را براي ما آشكار مي‌نمايد.
6. توجه به زمان و مكان صدور آيات محكم و متشابه ، عام و خاص ، مطلق و مقيد ، مُجْمل و مُبَيَّن ، ناسخ و منسوخ و … ما را در نحوه تعيين قوانين و اجراي آن توانا مي‌گرداند.
7. معاشرت با اقشار مختلف و تجربه مستقيم موضوعات مسائل قرآني در حوزه‌هاي مختلف فردي و اجتماعي ما را با خصوصيات موضوعات واقف نموده، فهم صحيح احكام آنها را از قرآن و سنت معصوم(ع) برايمان ميسر مي‌نمايد.

فقدان اين معاشرت و تجربه، عالم دين را به افراط و تفريط در فهم احكام كشانده موجب عُسرو حَرَج و يا راحت‌طلبي مسئوليت‌زدا و لااباليگري خواهدشد.

ب : فهم سنت معصوم(ع)

⭐ سنت معصوم(ع) مجموعه سخنان، عملكردها و سكوتهاي معني‌دار مي‌باشد كه به قول و فعل و تقرير موسوم است.

⭐ همه ويژگيهاي مورد عنايت به قرآن در سنت معصوم(ع) نيز بايد مورد ملاحظه قرارگيرد.

⭐ در فهم و عمل به سنت به نكات زير بايد توجه نمود:

1. ميزان فهم مخاطب در كيفيت و سطح صدور سنت بسيار قابل توجه است.

نَحنُ مَعاشِرَ الانبياءِ نُك‍َلّمُ النّاس عَلي‌قَدرِعُقولِهم

«ما جماعت انبياء با مردم به ميزان عقلشان سخن مي‌گوييم.»

1. قصد و غرض مخاطب معصوم(ع) بخصوص مخاطبين اهل بيت(ع) در اعتبار و عدم اعتبار حديث بسيار دخالت دارد كه در اصطلاح به آن جهت صدور حديث گفته مي‌شود.
2. ضرورت اداره حكومت و رهبري و هدايت مردم، گاه اقتضاي فراميني مقطعي شبيه به آيات نسخ را دارد كه بايد آنها را از سنت ابدي معصوم، تفكيك نمود.
3. جواز پديده نقل به مهنا به علت طبيعت خطا و نسيان انساني در سنت قولي معصوم(ع) كه مهم‌ترين و گوياترين گزارش از سنت معصوم(ع) مي‌باشد.
4. پراكندگي صدور احاديث به علت دخالت زمان و مكان ( محدوديت مخاطبين ، شرايط خاص اجتماعي و … ) و انسجام و جامعيت ديتي قرآن به علت حكومتِ وجه ابدي آن بيان مسائل و ارتباط مفهومي و نظام‌وند بيانات قرآني همچون اجزاء يك پيكر واحد و تنظيم الهي آيات و سور قرآن در اين راستا، همه و همه ، ضرورت تمركز و محوريت قرآن را بخصوص در سياستگزاريهاي كلان و برنامه‌ريزيهاي درازمدت و طراحي ساختار اداري، اجتماعي ، سياسي نظامي حكومت، مطرح مي‌نمايد.
5. توجه به انديشه‌هاي اعتقادي ، اخلاقي و فقهي اهل سنت و گروههاي مخالف اهل بيت(ع) در عصر ائمه‌اطهار(ع) ما را در فهم خصوصيات موضوعات و خصوصيات احكام آنها در سنت معصوم(ع) واقف مي‌گرداند.
6. هيچ منبعي از احاديث منتسب به اهل بيت(ع)، بي‌نياز از ارزيابي سندي نيست، مگر احاديثي كه در تواتر لفظي، معنوي و اجمالي باشند كه تواتر تعيين‌آور آنها ما را از تحقيق اسنادشان بي‌نياز مي‌گرداند.

ت : تحقق دين

تحقق دين با توجه به عوامل زير حاصل مي‌شود:

علم به زمان :  اين علم به مجموعه معرفتهاي ضروري به اوضاع اجتماعي و بين‌المللي و جريانات فكري جاري در عصر و زمانه ، نظر دارد كه عالم به زمانه را از فروغلطيدن در شبهات و اثرات آن در امان نگه‌مي‌دارد.

اين علم به زمان از مطالعه و عبرت از احوال گذشتگان ، ايمان و تقوي شديد ، معاشرت با اقشار و اقوام مختلف و همراهي و غمخواري با اكثريت جامعه و تلاش جدي براي اصلاح امورشان بخصوص فقر اقتصادي و فرهنگي‌شان و آگاهي بر معرفتهاي حوزوي و دانشگاهي و حوادث گوناگون حاصل مي‌شود.

دادن توان فكري ، رواني به جامعه : جهت تحمل مشكلات و سختي‌هاي عمل به دين خدا كه از دو عامل اساسي زير حاصل مي‌شود:

✅ آموزش صحيح ارزشهاي قرآني به جامعه از طريق تبيين نظري و معرفي اسوه‌هاي عملي انبياء و اولياء

✅ عمل به ارزشها توسط مناديان فرهنگ الهي در جامعه

✅ ضرورت ارزيابي دقيق جوامع اسلامي  نسبت به ميزان قرب و بُعد آنها به ارزشهاي اسلامي و تفكيك آنها از يكديگر

✅ ضرورت تدريج در اجراي احكام قرآن در صورت عسروحرج حاصل از اجراي دفعي آن در جامعه

✅ ضرورت تاكيد و پافشاري بر تحقق عدالت اقتصادي و اصلاح امر معيشتي اقشار آسيب‌پذير كه زمينه بسيار مساعدي جهت تحقق ارزشهاي ديني خواهدبود.

✅ گزينش و نصب كاگزاراني امين و كارآمد و آخرت‌گرا در مصادر امور، كه اين نيز عاملي بسيار مهم در تاليف قلوب عموم و موجب نفوذ ارزشهاي ديني در زندگي فردي و اجتماعي اقشار مختلف خواهدبود.

✅ قاطعيت در برابر تخلفات مسئولين رده‌بالا و ميانه و سياست عفو و گذشت و مدارا با عموم جامعه، موجب اعتماد جامعه به نظام و الگوپذيري از رهبران اسلامي خواهدبود.

✅ ضرورت كنترل جدي مسئولان رده‌بالا و ميانه و رهبران ديني، نسبت به دنياطلبي وابستگان و اقرباي خويش كه فقدان، موجب سستي اعتقاد مردم و مورد تمسخر واقع‌شدن مسئولان نظام و ارزشهاي ديني خواهدبود.

✅ ضرورت تربيت نيروهاي فرهنگي عالم متدين، جهت هدايت سطوح مختلف و اقشار مختلف جامعه با توجه به نيازها و ويژگيهاي آنان

✅ ضرورت ايجاد پايگاه‌هاي مردمي در خارج از كشور، از طريق تربيت و اعزام نيروهاي آگاه و عامل به فرهنگ قرآني بعنوان سفيران رسمي و غيررسمي نظام و فعال كردن سفارتخانه‌ها